e-mail: Jak chcesz to napisz

   Opracowanie - Jerzy Granowski - 17.10.2010r.
POWRÓT


KOLEJ W SZTUCE
KOLEJ INSPIRACJĄ ARTYSTÓW


            Kolej od początków istnienia była zawsze inspiracją artystów i literatów. Powstawały powieści, słuchowiska radiowe, poezje, filmy, piosenki, grafiki i różne dzieła plastyczne, które znaleźć można na całym świecie w zbiorach słynnych galerii, muzeów oraz w kolekcjach prywatnych. Filateliści pasjonują się małymi dziełami sztuki, które zachowują w klaserach i strzegą jak źrenicy oka. Fotograficy uwieczniają kolej na zdjęciach, tworząc ciekawe albumy, które znajdują swoje miejsce na bibliotecznych półkach. Kolekcjonerzy starają się zachować wszelkie kolejowe pamiątki. Powstają liczne stowarzyszenia, które chcą chronić przed zupełną dewastacją i zapomnieniem zabytkowe obiekty kolejowe oraz tabor, tworząc skanseny, muzea i atrakcyjne linie turystyczne.
             Na mojej stronie, w dziale "Kolej w sztuce", głównie prezentować będę artystów, którzy swoimi dziełami plastycznymi potrafili udowodnić mi, że kolej jest czymś więcej niż tylko środkiem transportu ze stacji A do stacji B.




Obrazy tworzone techniką wklęsłodruku - akwaforta

Jan Szmatloch - Zwrotnica - Akwaforta       Akwaforta, kwasoryt (wł. acquaforte – mocna woda czyli kwas azotowy) – technika graficzna wklęsła, także odbitka otrzymana tą techniką. Polega na wykonaniu metalowej formy drukowej z rysunkiem uzyskanym za pomocą trawienia. Płytę miedzianą lub cynkową pokrywa się nierozpuszczalnym w kwasie werniksem akwafortowym i następnie wykonuje się rysunek stalową igłą odsłaniając powierzchnię metalu. Przez zanurzenie płyty w kwasie następuje wytrawienie wgłębnego rysunku na płycie. W celu pogłębienia kresek w partiach ciemnych rysunku proces ten powtarza się kilkakrotnie. Po ostatnim trawieniu i usunięciu werniksu w płytę wciera się farbę drukową, która zatrzymuje się tylko w wytrawionych zagłębieniach. Wciśnięta w wytrawione zagłębienia płyty farba przeniesiona zostaje pod naciskiem w prasie wklęsłodrukowej na papier.

       Technika ta jest podobna do technik rytowniczych (np. miedzioryt, staloryt), umożliwia jednak wykonywanie delikatniejszych rysunków i o bardziej skomplikowanych kształtach, gdyż grafik potrzebuje znacznie mniej siły do naniesienia obrazu. Delikatniejszy obraz akwaforty spowodowany jest również rozmyciem krawędzi, czego nie da się uzyskać metodą rytowania.

      Pierwsza datowana akwaforta pochodzi z XVI w., datowana jest na rok 1513, a jej twórcą jest szwajcarski sztycharz U. Graf. W wyniku rozwoju tej techniki w XVIII w. wynaleziono akwatintę poszerzającą możliwości oddawania półtonów.






Obrazy tworzone techniką linorytniczą

Jerzy Granowski - Spikerka - Linoryt       Linoryt, linoleoryt, technika graficzna druku wypukłego, również odbitka wykonana tą techniką - najcżęściej stosowana od końca XIX w., zbliżona do drzeworytu wzdłużnego.
      Jako płytę stosuje się wycinek linoleum lub inny podobny materiał. Rysunek wycina się metalowymi dłutami, rylcami lub nożami wybiera się tło rysunku, pozostaje wypukły rysunek, który po pokryciu farbą nie wyciętych części wypukłych wykonuje się odbitkę. Dzięki miękkości materiału cięcia są zwykle dosyć szerokie. Linoryty mogą mieć różnorodny charakter - od kontrastowych powierzchni czarno-białych do drobnych elementów linearnych.
      Linoryty można stosować też do druków wielobarwnych, małych i dużych formatów.





Obrazy tworzone techniką olejną

Jerzy Zgorzałek - Podróż o zachodzie słońca - Olej.       Technika malarstwa olejnego - jest przez malarzy najczęściej uprawiana, gdyż daje najszersze możliwości twórcze. Malarstwo olejne jest dość kosztowną techniką ale daje wyjątkowo dużą swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu ciekawych faktur, uzyskiwanie efektów półprzezroczystości i przenikania barw a nawet wychodzeniu "w trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych warstw farby.
      Sposoby malowania olejnego stwarzają sami artyści. Z nich można przyjąć tylko te, które nie doprowadzają malowidła do szybkiego starzenia się. Istnieje wiele różnych technik jak np.:
  • alla prima (wł. - za pierwszym razem) - polega na bezpośrednim wprowadzeniu koloru przygotowanego na palecie bez podmalówek i laserunków; artyści osiągają w tej technice wprost efekt końcowy;
  • laserunek (łac. - lazurium - lesur, błękit) - technika stosowana w malarstwie od dawna, powstaje wtedy, gdy pierwsza warstwa farby prześwituje przez naniesioną na nią warstwę laserunkową; uzyskuje się przez to przejrzystość i głębię;
  • impasto (wł. - impastare - ugniatać) - to śmiałe nanoszenie grubej warstwy gęstej farby olejnej na powierzchnie obrazu, podkreślające fakturę malowidła;
          Przygotowanie odpowiedniego podobrazia przyczynia się do trwałości obrazu. Wielu współczesnych artystów korzysta z gotowych, już zagruntowanych podobrazi jednak wielu woli tę czynność wykonać samodzielnie aby sprostały ich wymogom.
    Obrazy olejne składają się z kilku warstw
  • podkład (podobrazie)
  • klej
  • zaprawa(grunt)
  • szkic
  • warstwy farby
  • werniks
          Podobraziem może być deska, pilśń, tektura, najczęściej jednak używane jest płótno lniane. Zaprawy pod malowidło mogą być różne: absorbujące (chłonne), półchłonne (gdy farba olejna matowieje wskutek pochłaniania spoiwa przez tę zaprawę) lub tłuste (gdy zachowuje połysk). Zależnie od pracy, którą się wykonuje, można dostosować do niej kolor zaprawy. Maluje się pędzlami, przeważnie szczeciniakami, a czasem z włosia – okrągłymi, płaskimi o różnej numeracji, szpachelkami i innymi narzędziami.




  • Obrazy tworzone techniką batiku

    Marta Zamarska - Dworcowe impresje - Batik       Batik to pradawna indonezyjska technika ręcznego zdobienia tkanin poprzez barwienie ich i pokrywanie gorącym woskiem miejsc nie przeznaczonych do barwienia. Bardzo popularna na Jawie, gdzie jest główną dziedziną sztuk plastycznych. Współcześnie batik jest coraz częściej wykorzystywany przez artystów plastyków jako atrakcyjna technika malarska.
          Technika ta polega na uzyskiwaniu wzorów na tkaninie, przez pokrywanie płótna gorącym woskiem. Używa się do tego pędzla, tzw. tjantingu. Następnie tkaninę zanurza się w zimnej kąpieli barwiącej. Miejsca pokryte woskiem pozostają niezabarwione. Po wysuszeniu można nałożyć kolejną woskową fazę wzoru i ponownie barwić w ciemniejszym barwniku. Czynność tą powtarza się wielokrotnie. Po wykonaniu projektowanego wzoru i wysuszeniu tkaninę prasuje się przez biały papier w celu usunięcia wosku i wygładzenia powierzchni płótna.